Θεόδωρος Κολιοπάνος
Υφυπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων
To μεγάλο ζήτημα της ανάπτυξης με ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος, άρχισε να απασχολεί τον κόσμο τις τελευταίες δύο με τρεις δεκαετίες. Συγκεκριμένα, για πρώτη φορά το 1972, στη Στοκχόλμη, γίνεται ένα παγκόσμιο συνέδριο για το περιβάλλον. Μέχρι τότε η λέξη “περιβάλλον” δεν ακουγόταν πολύ συχνά και πάνω από όλα δεν συσχετιζόταν με την ανάπτυξη. Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1992 στο Ρίο Ντε Τζανέιρο, για πρώτη ουσιαστικά φορά, πραγματοποιείται μια διεθνής συνδιάσκεψη, που ενώ αρχικά ήταν προγραμματισμένη να είναι ξανά μια συνδιάσκεψη για το περιβάλλον σαν εκείνη της Στοκχόλμης, μετά από απαίτηση των μη-ανεπτυγμένων λαών, έγινε ένα παγκόσμιο συνέδριο με τίτλο “Περιβάλλον και Ανάπτυξη”. Εκεί, απλά επισημάνθηκαν οι κίνδυνοι για τον πλανήτη, από μια ανάπτυξη που είχε σαν κύριο στόχο την οικονομική μεγέθυνση, αδιαφορώντας για άλλες παραμέτρους και, κυρίως, για την παράμετρο του περιβάλλοντος.
Στο Ρίο Ντε Τζανέιρο το 1992, απλά εκφράστηκαν κάποιες θέσεις, κάποιες διακηρύξεις για το περιβάλλον, διακηρύξεις όμως και θέσεις που δεν είχαν νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα. Η πρώτη φορά που η παγκόσμια κοινότητα κατέληξε σε κάποια συμφωνία σχετική με την προστασία του περιβάλλοντος και η οποία έχει νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα, είναι η γνωστή συμφωνία του Κιότο, το Δεκέμβριο του 1997, για μέτρα, πολιτικές και δεσμεύσεις σχετικά με τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα, που αντιπροσωπεύουν, ουσιαστικά, δεσμεύσεις στην παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας. Στη συμφωνία αυτή, εκτός από την Ελλάδα, συμμετείχαν και άλλες 178 χώρες από όλον τον κόσμο.
Πολλοί είπαν, ότι ακόμα και αυτό το πρωτόκολλο του Κιότο ήταν ένα πάρα πολύ δειλό βήμα. Εκείνο που είναι σημαντικό και αντικείμενο του σημερινού συνεδρίου, είναι η αναγκαιότητα της παγκόσμιας συνεργασίας, προκειμένου να έχουμε μια ανάπτυξη που προστατεύει και είναι συμβατή με το περιβάλλον. Στο Κιότο, δεσμεύτηκαν όλες οι αναπτυγμένες χώρες σε κάποιες συγκεκριμένες μειώσεις των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, με συγκεκριμένα ποσοστά 8% για την Ευρωπαϊκή Ένωση, 7% για τις ΗΠΑ, 6% για την Ιαπωνία. Υπό αυτή την έννοια, η δέσμευση αυτή είναι πολύ σημαντικός σταθμός γιατί, απλούστατα, χωρίς διεθνείς, παγκόσμιες συμφωνίες δεν είναι δυνατόν να οδηγηθούμε στο είδος της ανάπτυξης, που θα ορίσουμε στη συνέχεια ως “Αειφόρο Ανάπτυξη”.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να παραχθεί ενέργεια. Για παράδειγμα, υπάρχει η πυρηνική ενέργεια και η ενέργεια από ορυκτά που διαθέτουν ορισμένες χώρες. Αν υποθέσουμε ότι η παραγωγή μιας μορφής ενέργειας είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για το περιβάλλον και επιβάλλουμε σε αυτή τη χώρα να αλλάξει τρόπο παραγωγής ενέργειας, αυτό σημαίνει πως θα αναγκάσουμε την οικονομία της χώρας να πάψει να είναι ανταγωνιστική και ενδεχομένως να οδηγηθεί σε οικονομική καταστροφή. Δηλαδή, η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, η έννοια της ανταγωνιστικότητας και πολλές άλλες παράμετροι είναι σαφές ότι επιβάλλουν αυτήν την παγκόσμια συνεργασία.
Μια άλλη παράμετρος του τεράστιου προβλήματος “Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος” είναι τα διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης των διαφόρων κρατών σε όλο τον κόσμο. Το μεγαλύτερο ποσοστό βλαβών στο περιβάλλον, προέρχεται αποδεδειγμένα από τις δραστηριότητες και ανάπτυξη των ανεπτυγμένων χωρών. Αυτό σημαίνει, ότι τα οικονομικά βάρη της προστασίας του περιβάλλοντος, μέσα από μια “Αειφόρο Ανάπτυξη”, δεν μπορούν να μοιραστούν με τον ίδιο τρόπο. Είναι αυτονόητο, ότι οι μη αναπτυγμένοι λαοί, για να μπορέσουν και αυτοί να επιτύχουν κάποιους ρυθμούς ανάπτυξης, θα πρέπει να βοηθηθούν με μεταφορά τεχνολογίας, αλλά και οικονομικών πόρων από τα λεγόμενα ανεπτυγμένα κράτη. Αυτή είναι μια θεμελιακή, βασική παράμετρος.
Με τον όρο “Αειφόρο Ανάπτυξη” εννοούμε την ανάπτυξη εκείνη που ικανοποιεί τις ανάγκες του ανθρώπου, με τρόπο που να μην υπονομεύει και υποθηκεύει το μέλλον των επομένων γενεών. Αυτός ο πολύ απλός ορισμός στην εφαρμογή του παρουσιάζει πολλές δυσκολίες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πρωτοπόρος στην προσπάθεια της “Αειφόρου Ανάπτυξης”, με συμφωνίες περιβαλλοντικές αλλά και με συμφωνίες οικονομικού χαρακτήρα. Όμως, αυτές οι προσπάθειες συναντούν δυσκολίες, πράγμα που έγινε και στη συμφωνία του Κιότο, όπου , για παράδειγμα, οι ΗΠΑ κάθε άλλο παρά συμφώνησαν με τη δέσμευση για περιορισμό των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, αφού ο τομέας ενέργειας στη χώρα αυτή έχει τρομερές διαστάσεις και αμέσως τίθεται θέμα ανταγωνισμού. Στην Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Ένωση με την προσπάθεια διεύρυνσής της, θα παίξει και ήδη παίζει ένα σημαντικό ρόλο, στην παγκόσμια προσπάθεια να επιτύχουμε ανάπτυξη η οποία θα σέβεται και το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Στα πλαίσια της προσπάθειας αυτής μπορούμε να επιτύχουμε την Αειφόρο Ανάπτυξη, αλλά ταυτόχρονα θα μπορούμε να εξασφαλίσουμε οικονομική σταθερότητα και κοινωνική δικαιοσύνη.
Το παρόν συνέδριο, έχοντας ως στόχο του τη διεθνή συνεργασία για την “Ανάπτυξη και Προστασία του Περιβάλλοντος” είναι σημαντικό και επίκαιρο, γιατί μετά το μεγάλο πρόβλημα της ειρήνης, μας απασχολεί το τεράστιο θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος και του πλανήτη από φαινόμενα και κλιματικές αλλαγές, για τα οποία υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις.
