Ιωάννα Πανοπούλου
Γενική Γραμματέας Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τη Διεθνή Οργάνωση Βιοπολιτικής, για την πρόσκληση να παραβρεθώ στις εργασίες αυτού του τόσο σημαντικού συνεδρίου, που στόχο έχει να προάγει τη διεθνή συνεργασία σε επίπεδο πολιτικής και λήψης αποφάσεων στον τομέα της προστασίας και σεβασμού του περιβάλλοντος, με παράλληλη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου. Αντίστοιχα, η ποιότητα ζωής είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την βελτίωση της υγείας και της ασφάλισης της υγείας στους πολίτες αυτού του πλανήτη. Θα ήθελα να τονίσω ότι και το δικό μας Υπουργείο έχει μια καλή συνεργασία με την κυβέρνηση της Ουκρανίας και μέσω της Γενικής Γραμματείας Προστασίας η συνεργασία αυτή έχει προωθηθεί έντονα το τελευταίο διάστημα.
Ως Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας θα ήθελα να αναφερθώ και να επισημάνω τη μεγάλη σημασία που έχει το περιβάλλον και τις επιδράσεις των περιβαλλοντικών κινδύνων στην υγεία του πληθυσμού, αφού η καλή υγεία και η ευημερία του ατόμου προϋποθέτουν ένα καθαρό, αρμονικό περιβάλλον.
Το περιβάλλον κυρίως το φυσικό πρέπει να ειδωθεί ως πηγή για την βελτίωση της ποιότητας ζωής και αύξησης της ευημερίας, αφού η υγεία του ανθρώπου εξαρτάται από την διαθεσιμότητα και την ποιότητα του νερού, της τροφής, του αέρα, της κατοικίας και του χώρου εργασίας. Η οποιαδήποτε επιβάρυνση του περιβάλλοντος οδηγεί σε επιβάρυνση της ίδιας της ποιότητας ζωής και σε αύξηση των κινδύνων που καθημερινά απειλούν την υγεία. Η έκθεση σε δυσμενείς περιβαλλοντικούς παράγοντες μπορεί να προσβάλει την υγεία άμεσα και έμμεσα, συμβάλλοντας στα καταστροφικά αποτελέσματα άλλων παραγόντων. Δυστυχώς, σήμερα η ύπαρξη υγιεινού περιβάλλοντος είναι το ζητούμενο.
Η βιομηχανοποίηση, οι νέες Τεχνολογίες, η αύξηση της χρήσης των χημικών, η εξαντλητική γεωργική καλλιέργεια, η αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας, η αστικοποίηση, ο καταναλωτικός τρόπος ζωής, η πυρηνική ενέργεια και η αλόγιστη και μη ασφαλής χρήση της, οι εμπόλεμες συρράξεις όλοι θυμόμαστε τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από τον πόλεμο στον Περσικό κόλπο έχουν επιφέρει δραματικές αλλαγές στο περιβάλλον και σημαντικές επιπτώσεις στην ίδια μας τη ζωή. Μαζί με άλλους παράγοντες όπως οι κληρονομικοί, οι βιολογικοί και ο τρόπος ζωής, η υγεία του ανθρώπου επηρεάζεται άμεσα, με σημαντικές επιπτώσεις στις ασθένειες που ταλαιπωρούν ή επανεμφανίζονται στον πλανήτη μας.
Έτσι, άμεσα συνδεδεμένες με την ποιότητα του περιβάλλοντος είναι ασθένειες όπως ο καρκίνος, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, οι αναπνευστικές ανωμαλίες, οι αλλεργίες και τα προβλήματα που σχετίζονται με την αναπαραγωγή και εξαρτώνται από την έκθεση σε δυσμενείς περιβαλλοντικούς παράγοντες. Μιλώντας ειδικότερα για τις επιδράσεις της ποιότητας του αέρα, του νερού, της τροφής και συνεπώς του περιβάλλοντος, στην υγεία, θα ήθελα να επισημάνω ότι τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σήμερα στην Ευρώπη είναι τέτοια, ώστε το 30 έως 40% αυτών που ζουν σε πόλεις, εκτίθενται καθημερινά σε ρύπους πολύ πάνω από τα επιτρεπτά όρια. Όπως είναι κοινώς γνωστό σε όλους όσους ασχολούνται με το θέμα, η ποιότητα του πόσιμου νερού, η ρύπανση του εδάφους, του υπεδάφους, των θαλασσών, των λιμνών, οι επιπτώσεις της ακτινοβολίας, είτε αυτή οφείλεται σε έκθεση στο χώρο εργασίας, είτε από τις εφαρμογές στον τομέα της ιατρικής, είτε στην παραγωγή πυρηνικής ενέργειας, αποτελούν κρίσιμους τομείς. Το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας έχει θέσει ως στόχο την:
- Ανάπτυξη δικτύου υπηρεσιών σε νομαρχιακό, περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο.
- Ανάπτυξη των υπηρεσιών προστασίας της υγείας του μαθητικού πληθυσμού, με την προώθηση της αγωγής υγείας, τη διασφάλιση συνθηκών υγιεινής στο σχολικό περιβάλλον και την προληπτική εξέταση των μαθητών. Ήδη, οι πρώτοι συμβουλευτικοί σταθμοί, όπου θα αναπτύσσεται συγκεκριμένο πρόγραμμα για να διαμορφώσει τους πολίτες με συνείδηση από τη μικρή ηλικία, που θα μάθουν στον υγιεινό τρόπο ζωής και θα συνειδητοποιήσουν από τα μαθητικά τους χρόνια τη σημασία του περιβάλλοντος, αποτελούν τους πρώτους στόχους του Υπουργείου.
- Ανάπτυξη των υπηρεσιών ιατρικής στην εργασία.
- Αναβάθμιση του Κεντρικού Εργαστηρίου Δημόσιας Υγείας και ανάπτυξη του δικτύου περιφερειακών εργαστηρίων για τον έλεγχο στα νερά των θαλασσών, λιμνών και ποταμών, σε τρόφιμα, νερά, ποτά, καθώς και σε παράγοντες που έχουν επίδραση στη δημόσια υγεία.
Το περιβάλλον και η υγεία δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με μεμονωμένες δράσεις και πρωτοβουλίες. Απαιτούν διατομεακή και διεπιστημονική δράση με εμπλοκή όλων των φορέων της ανάπτυξης. Οι περιβαλλοντικές πολιτικές δεν θα πρέπει να αποβλέπουν μόνο στη μείωση των επικίνδυνων παραγόντων για την υγεία και στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα, του νερού, του εδάφους και των κατοικιών, αλλά θα πρέπει να είναι πλήρως ενσωματωμένες σε μια ισορροπημένη και διαρκή κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη, όχι μόνο για τις παρούσες αλλά και για τις επόμενες γενιές.
Το μήνυμα της διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1992, για το περιβάλλον και την ανάπτυξη, επισήμανε ότι: “χρειάζεται μία βασική αλλαγή πολιτικής για την προστασία του περιβάλλοντος και για την επίτευξη της Αειφόρου Ανάπτυξης”. Το μήνυμα αυτό εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα ισχυρό, αλλά και πάλι εξακολουθεί να είναι ακόμη το ζητούμενο.
Η μεγάλη πρόκληση για την υγεία και πρόνοια, είναι και για το Υπουργείο μας, η διασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών. Για το λόγο αυτό, καθιερώσαμε σύστημα εσωτερικής αξιολόγησης των νοσοκομειακών υπηρεσιών. Παράλληλα, προωθούμε τη λειτουργία του Ινστιτούτου Ποιοτικού Ελέγχου και Αξιολόγησης των Υπηρεσιών Υγείας, ένα φορέα, που θα έχει ως κύριο έργο του την αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών του υγειονομικού μας συστήματος.
Η προστασία της δημόσιας υγείας επιβάλλει τη διακριτική συνεργασία. Τα σύνορα μιας χώρας δεν μπορούν να εμποδίσουν τη μετάδοση των λοιμωδών νοσημάτων και των επιδημιών. Η επιβάρυνση του περιβάλλοντος ας θυμηθούμε το Τσερνομπίλ δεν γνωρίζει σύνορα. Είναι πολύ σημαντικό και πρέπει να τονιστεί, ότι στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για πρώτη φορά με την συνθήκη του ’μστερνταμ, γίνεται αναφορά στον κρίσιμο τομέα της δημόσιας υγείας, ιδιαίτερα τώρα στον ορίζοντα της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο Τρίτο Κοινοτικό πλαίσιο στήριξης, έχουμε προτείνει τόσο προγράμματα διακρατικής συνεργασίας για τη δημόσια υγεία, όσο και διατομεακά, μεταξύ των διαφόρων Υπουργείων, στη χώρα μας.
Η Αειφόρος Ανάπτυξη είναι η μεγάλη πρόκληση για όλες τις κοινωνίες. Είναι πλέον σε όλους φανερό, ότι δεν μπορεί να εξαντλείται σε εθνικού χαρακτήρα δράσεις, που δεν μπορούν και δεν αρκούν για να είναι αποτελεσματικές. Το περιβάλλον και η υγεία δε γνωρίζουν σύνορα και οι κίνδυνοι που το απειλούν είναι παγκόσμιοι. Δεν μπορούν να περιοριστούν στα εθνικά σύνορα. Απαιτείται λοιπόν, όχι μόνο μια απλή εθνική δράση, αλλά και μια ουσιαστική διεθνής συνεργασία, τόσο σε διμερές όσο και σε πολυμερές επίπεδο.
Ο πλανήτης μας, ο τόσο μεγάλος και ο τόσο μικρός, κινδυνεύει από την συμπεριφορά όλων. Οι κυβερνήσεις, οι οικονομικοί παράγοντες, που με την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας ρυθμίζουν την πορεία των εθνικών οικονομιών, έχουν τη μεγάλη ευθύνη για το αύριο της γης μας, μία “γη που την έχουμε δανειστεί από τους απογόνους μας και δεν την έχουμε κληρονομήσει από τους προγόνους μας”. Η πολιτική αυτή είναι η μεγάλη και η κρίσιμη πρόκληση για το σήμερα και το αύριο της υγείας, για το σήμερα και το αύριο του ανθρώπου.
